Gmina Karsin to jeden z najpiękniejszych zakątków Kaszub. Położona w południowej części powiatu kościerskiego, obejmuje północno – wschodni fragment historycznej ziemi zaborskiej. Pierwsze wzmianki o miejscowościach gminy pochodzą z czasów krzyżackich (przywileje lokacyjne w 1360 r.) a nazwa "za borem" określa ziemię leżącą w borach w stosunku do władzy pana nią zarządzającego.
Największymi atutami gminy są liczne rezerwaty przyrody i obejmujący te tereny Wdzydzki Park Krajobrazowy, które świadczą o czystych wodach i nieskażonym środowisku. Rejon gminy Karsin ze względu na swoje położenie w pobliżu Jeziora Wdzydzkiego, Wieleńskiego i rzeki Wdy, oraz ze względu na liczne atrakcje, grzybodajne bory, liczne trasy rowerowe, piesze i kajakowe, stwarza idealne warunki dla turystów, żeglarzy, wędkarzy, myśliwych, grzybiarzy i obserwatorów przyrody.
W Karsinie warto zobaczyć rzadko już spotykany, neogotycki drewniany kościół z 1906 r.
(tzw. "wiejski gotyk"). Charakterystyczna wieża kościelna stanowi główny motyw gminnego herbu. Przy Zespole Szkół nr 1 mieści się Regionalna Izba Pamiątek, która dzięki gromadzi eksponaty mówiące o tradycji regionu.
Wizytówką gminy Karsin jest miejscowość Wiele, położona nad Jeziorem Wielewskim ze słynną Kalwarią.
Kalwaria Wielewska powstała w 1915 r. z inicjatywy proboszcza ks. Józefa Szydzika, miała podtrzymywać wiarę wśród ludu kaszubskiego oraz być upamiętnieniem poległych żołnierzy I wojny światowej. Wpisane w 1965 r. w rejestr zabytków budowle Kalwarii, nawiązujące do architektury modernistycznej, obejmują 14 kaplic, 6 kompozycji rzeźbiarskich, święte schody, ambonę i pustelnię.
Kościół pw. św. Milołaja w Wielu został zbudowany w 1902 r. w stylu neobarokowym, na planie krzyża, przez znanego architekta poznańskiego Rogera Sławskiego. W swojej architekturze nawiązuje do wcześniejszej budowli istniejącej w 1728 r.
Wewnątrz znajdują się polichromie chełmińskiego malarza – Antoniego Piotrasa oraz wiele zabytkowych obrazów, feretronów, monstrancji i kielichów. Na szczególną uwagę zasługuje słynący z cudów XVIII wieczny obraz Matki Boskiej Pocieszenia. Zabytkiem jest również dzwon odlany przez A. Wittwercka z Gdańska.
Muzeum Ziemi Zaborskiej w Wielu to placówka powstała w 1987 r. i jest spuścizną po Leonardzie Brzezińskim, który od 1954 r. zaczął gromadzić zabytki kultury i sztuki ludowej. Brzeziński zainspirowany sztuką ludową Kaszub stworzył własną szkołę haftu kaszubskiego, wyróżniającą się precyzją wykonania i swoistą kolorystyką. Wyrabiał również przedmioty z rogu bydlęcego, w tym efektowne tabakierki.
- MUZEUM KASZUBSKI PARK ETNOGRAFICZNY we Wdzydzach Kiszewskich
- Jest to najstarsze na ziemiach polskich, założone w 1906 roku, muzeum na wolnym powietrzu. Jego twórcy Teodora i Izydor Gulgowscy urządzili je w XVIII – wiecznej gburskiej chałupie, którą odkupili od miejscowego gospodarza – Michała Hinca. Tam zgromadzili, typowe dla tego czasu, sprzęty domowe i gospodarskie oraz cenną kolekcję złotem haftowanym czepców, obrazów malowanych na szkle i ceramiki. Naukowa działalność i społeczne pasje założycieli Muzeum spowodowały także rozwój miejscowego rękodzieła i odkryły piękno kaszubskiej sztuki ludowej, które tkwi w misternych korzennych plecionkach i wielobarwnych wdzydzkich haftach. Obecnie, już ponad 100 – letnie, Muzeum to 22 ha obszaru położonego nad brzegiem jeziora Gołuń na południu Kaszub zabudowanego obiektami regionalnej architektury. Chałupy, dwory, szkoła, kuźnia, karczmy, młyny, kościoły, budynki gospodarcze i warsztaty rzemieślnicze – 49 obiektów z Kaszub i Kociewia świadczą o bogactwie i różnorodności wiejskiego budownictwa z okresu od XVII do XX wieku. Wiernie odtworzone wnętrza wraz z autentycznym wyposażeniem, czasowo uruchamiane urządzenia gospodarcze i przemysłowe nadają temu miejscu niezwykły klimat, spotęgowany malowniczym położeniem. Na terenie muzeum znajduje się wystawa dla dzieci ,,Muzeum do zabawy”. To wystawa, dzięki której można poczuć, jak śpi się pod pierzyną, dotknąć żeliwnej wafelnicy i poszperać w kuchennym kredensie. Przewodnicy wyjaśniają, do czego w ogóle są potrzebne kolekcje muzealne i pokazują, jakiego rodzaju eksponaty można gromadzić w skansenach.
- Co roku, w trzeci weekend lipca na terenie Muzeum we Wdzydzach odbywa się największa impreza folklorystyczna na Kaszubach – JARMARK WDZYDZKI. W trakcie dwudniowej imprezy prezentuje się folklor kaszubski, wystawy i sprzedaż rękodzieła twórców ludowych. Jarmarkowi towarzyszą pokazy i warsztaty wiejskich zajęć i rzemiosł oraz występy zespołów folklorystycznych.
-
- Muzeum organizuje również: ZIELONE ŚWIĄTKI - "Ścinanie kani" - widowisko obrzędowe, ŚWIĘTY JAN - zwyczaje, obrzędy i zabawy świętojańskie, ŚWIĘTO MATKI BOSKIEJ ZIELNEJ - widowisko dożynkowe, msza św. z poświęceniem plonów, ziół i warzyw, targ roślin i płodów ogrodów, Z MOTYKĄ NA BULWY - wybieranie bulew, degustacja potraw z kartofla i pieca chlebowego, konserwowanie żywności dawnymi sposobami - pokazy i degustacje wyrobów kół gospodyń wiejskich
- Wiecej informacji: www.muzeum-wdzydze.gda.pl
- KOŚCIERZYNA
- Kościerzyna to unikatowe muzea: Kolejnictwa, Old Cars, Akordeonu, Ziemi Kościerskiej. a także sanktuaria Matki Bożej Kościerskiej Królowej Rodzin oraz Matki Bożej Bolesnej, to neogotycki ratusz oraz urokliwy średniowieczny rynek, gdzie zapraszają liczne ogródki gastronomiczne i muzyka na żywo w Kościerzynie warto też zajrzeć do Starego Browaru, gdzie można przy degustacji piwa zapoznać się z tradycją jego warzenia. A dla zmęczonych turystów miasto zapewnia relaks w nowoczesnym AQUA PARKU.
-
- MUZEUM KOLEJNICTWA - SKANSEN PAROWOZOWNIA
- Jedną z największych atrakcji Kaszub, muzealną perełką miasta Kościerzyny, jest funkcjonujący od 1992 roku skansen „Parowozownia Kościerzyna”. W tym historycznym miejscu, stanowiącym pierwotnie ważny element wybudowanej w latach 1926-1933 magistrali węglowej łączącej Śląsk z Gdynią, podziwiać można zabytki techniki kolejowej. Zorganizowana na wolnym powietrzu ekspozycja lokomotyw i wagonów daje możliwość bezpośredniego obcowania z fascynującą techniką minionej epoki.
- W Muzeum, oprócz wyjątkowych i unikatowych eksponatów, takich jak prototypowa lokomotywa SP47-001, czy też wagon kolei linowo – terenowej z Gubałówki, można znaleźć niespotykane już narzędzia, maszyny i elementy starych mechanizmów, które niegdyś służyły transportowi kolejowemu. Dawny kompleks budynków kolejowych z okresu międzywojennego odzyskał blask po rewitalizacji, dawne warsztaty zostały przekształcone w sale ekspozycyjne, zaś wystawa stała wzbogacona o multimedia, makiety kolejowe i pokaz 3D.
- Więcej informacji: www.muzeumkolejnictwa.com.pl
ROWEROWE
Polecamy wypożyczalnię Wielewskie Rowery: www.wielewskierowery.pl
- Dookoła Jezior Wdzydzkich (szlak zielony 48,5 km)
Niepowtarzalny szlak rowerowy prowadzi przez malownicze tereny Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Gruntowymi drogami przejedziemy nad brzegami rozległych jezior, przez bory i malownicze wsie Kaszub Południowych. Pokonując szlak, warto zobaczyć Krzyż Jezior Wdzydzkich z wież widokowych w Przytarni i we Wdzydzach, zatrzymać się przy pomnikach przyrody, nad rzeką Wdą i Kanałem Wdy. Po drodze można zwiedzić zabytki sakralne w Wielu oraz podziwiać tradycyjną architekturę kaszubskiej wsi w Borsku i Juszkach.
- Szlak przyrodniczy "Pętla Przytarnia" (szlak czerwony 21 km + 4 km)
Wycieczkę można zacząć od zwiedzenia
Regionalnej Izby Pamiątek w Karsinie. Później można udać się drogą rowerową do Wiela (4 km), skąd szlak wiedzie z
przez Przytarnię, w pobliżu jeziora Wdzydze, aż na najwyższe wzniesienie
Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego - Chełmice /201,4 m n.p.m./. We Wielu warto zwiedzić słynną Kalwarię, zabytkowy kościół pw. św. Mikołaja z XVIII i Muzeum Ziemi Zaborskiej. Ponadto warto zobaczyć jezioro z nowej wieży widokowej oraz punktu widokowego w Przytarni oraz torfowiska w rezerwacie Motowęże.
- Szlak "W południowej części Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego" (36 km)
Trasa wiedzie przez lasy. Mnóstwo tu uroczych oczek wodnych skrywających się wśród borów oraz miejsc odpoczynku w kompleksie Jeziora Wdzydzkiego. Szlak wiedzie z Karsina przez Cisewie - obok kompleksu dworsko-parkowego z poł. XVIII w., Bąk, Borsk - wieś, w której warto zwrócić uwagę na tradycyjną drewnianą zabudowę z początków XX w., malownicze Górki, Przytarnię - z punktami widokowymi i Wiele.
- Inne szlaki przyrodnicze: "Pętla Lipno" (szlak czerwony 23 km), "Pętla Szenajda" (szlak żółty 9 km), "Pętla Czarlina" (szlak niebieski 14 km) i wiele innych
-
KAJAKOWE
- RZEKA WDA - proponowane trasy spływu kajakowego:
Lipusz - Wdzydze (21,5 km – 6 godz.)
Borsk - Wojtal (11 km – 4 godz.)
Szlak wodny na rzece Wdzie to jeden z piękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Wypływa z jeziora Wieckie w miejscowości Śluza w gminie Lipusz i uchodzi do Wisły pod Świeciem. Szlak liczy 210 km. Płynie w większej części przez Bory Tucholskie oraz Zespół Jezior Wdzydzkich. Na pokonanie całego szlaku potrzeba ok. 10 dni. Według międzynarodowej klasyfikacji szlak kajakowy na rzece Wdzie zaliczany jest do łatwych, dostępnych dla turystów początkujących. Na trasie szlaku liczne jeziora i dopływy Wdy tworzą sieć krótkich szlaków kajakowych.
- RZEKA TRZEBIOCHA - proponowana trasa spływu kajakowego:
Rybaki - Wdzydze Kiszewskie (16 km – 6 godz.)
Szlak Trzebiochy zaczyna się za wsią Skorzewo, poniżej młyna, liczy 20.4 km i na pokonanie trasy potrzeba 2 dni. Stanowi krótkie, ciekawe, urozmaicone połączenie z Wdą. Jest to bardzo urokliwa rzeka, o zmiennym charakterze. Płynąc Trzebiochą podziwiamy przepiękne krajobrazy Kaszub, możemy napawać się pięknym natury, które jest praktycznie dla nas na wyłączność. Na szlaku odbywa się sporadyczny ruch kajakowy. Jest to szlak łatwy i osoby zaczynające przygodę z kajakarstwem bez problemu sobie poradzą na rzece. Jedyny problem mogą stanowić przenoski, które napotkamy.
SZLAKI PIESZE LUB NORDIC WALKING
STOLEMOWE SZLAKI NORDIC WALKING
Proponowane trasy nordic walking przygotowane przez Lokalną Grupę Działania Stolem obejmują 135 kilometrów urokliwych tras poprowadzonych na południu Kaszub. Szlaki są tak zorganizowane, aby można było podziwiać urok licznych jezior i lasów oraz tak, aby zetknąć się z lokalną kulturą i historią. W gminach Karsin, Kościerzyna, Lipusz Dziemiany i Nowa Karczma, w których oznaczono trasy, ustawione zostały tablice informacyjne przedstawiające: mapkę, informacje o miejscu i skuteczne ćwiczenia rozciągające. Kijkarze na terenie LGD Stolem będą spacerować po nawierzchniach leśnych, polnych drogach i niekiedy po asfalcie. Na trasach warto zobaczyć zabytki, katolickie kapliczki i kościoły, pomniki przyrody, piękne widoki, zwierzynę i miejsca upamiętniające powojenną historię.
Poniżej na stronie znajduje się wykaz tras wraz z plikami KML do ściągnięcia na urządzenia GPS
http://lgdstolem.pl/stolemowe-szlaki-nordic-walking/
